Tezkire nedir? Tezkirenin özellikleri nelerdir?

Tezkire, Divan edebiyatında sıkça kullanılan yazı türlerinden biridir. Ünlü kişilerin hayat hikayelerinin toplandığı eserlere verilen isimdir. Peki, tezkire nedir? Tezkire özellikleri nelerdir? Tezkirenin bugünkü karşılığı nedir? İşte bu yazı türüne ilişkin detaylar…

Tezkire nedir?

Tezkire, belirli bir meslekte tanınmış kişiler hakkında bilgi veren eserlere verilen isimdir. Şairlerin hayat hikayelerini anlatanlara tezkiretü’ş şuara ya da tezkire-i şuara (şairler tezkiresi), bilginlerin hayat hikayelerini anlatanlara tezkire-i ilmiye, din adamlarının hayat hikayelerini anlatanlara tezkiretü’l evliya (evliya tezkiresi) ve hattatların hayat hikayelerini anlatanlara da tezkiretü’l-hattatin adı verilmektedir.

Türk edebiyatındaki ilk tezkire örneği Ali Şir Nevai‘nin Mecalisü’n Nefais adlı eseridir. Bu eser Çağatay Türkçesi ile kaleme alınmıştır. Anadolu sahasında yazılan ilk şair tezkiresi 16. yüzyılda Sehi Bey‘e aittir. Anadolu’da tezkire kelimesini ilk defa kullanan yazar ise Latifi‘dir.

Tezkire özellikleri nelerdir?

Tezkire özellikleri maddeler halinde şöyle:

• Divan edebiyatı nesir türlerindendir.
• Tezkirelerde ünlü kişilerin hayatları anlatılır.
• Biyografilerin verilişinde belirli bir kural vardır.
• Hayat hikayesi anlatılan kişi için abartılı ifadeler kullanılır.

Türk edebiyatındaki tezkire örnekleri şöyle:

• Ali Şir Nevai – Mecalisü’n Nefais
• Sehi Bey – Heşt Behişt
• Latifi – Tezkiretü’ş-Şuara
• Aşık Çelebi – Meşairü’ş-şuara
• Beyani – Tezkiretü’ş-şuara

Tezkirenin bugünkü karşılığı nedir?

Tezkirenin bugünkü karşılığı biyografidir. Ancak tezkire ve biyografi arasında bazı farklar bulunmaktadır. Tezkirelerde daha öznel bir anlatım kullanılırken, biyografilerde nesnel bir anlatım kullanılır. Ayrıca, tezkirelerde daha ağır ve süslü bir dil kullanılırken, biyografilerde basit, sade ve anlaşılır bir dil kullanılır.