İlber Ortaylı’dan ‘Ayasofya’ açıklaması
Prof. Dr. İlber Ortaylı, Danıştay kararı beklenen ‘Ayasofya’ konusunda açıklamalarda bulundu.
Habertürk’te yayınlanan ‘Gün Ortası’ programına telefonla bağlanan Ortaylı, Ayasofya’nın tarihçesini ve nasıl müze haline getirildiğini anlattı.
Ortaylı’nın açıklamalarından satır başları şöyle:
“1934 Kasım tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile müzeye çevrilmiştir. Müze olarak kullanımı şüphesiz ki Fethiye Camii statüsündedir. O tarihte bina şehrin ve aslında bütün Hristiyan dünyasının en muhteşem binasıdır. O tarihte daha büyüğü yoktur.
Bu eser 900 sene kadar Hristiyanlığın büyük mabedi olarak bütün milletlerin hasedini çekmiştir. 1204 yılında Katolikler burayı istila ettiler ve soydular. Sonra Bizanslılar alınca devam etti kiliseliğine.
1453’te fetih gereği Fethiye Camii olarak adı değiştirilmeden Müslüman mabedine çevrilmiştir. İslamiyetin bir numaralı camisidir. O halde 500 yıl kadar devam etmiştir. 34’te müzeye çevrilmiştir. Müzeye çevrilişinde hiç şüphesiz ki, beynelmilel bir tartışmanın da etkisi vardır. Bu tartışma bugün de sürüyor. Bazı kendini bilmez Hristiyan çevreler bunu kilise olarak kullanmak, burada ayin yapmak istiyorlar. Buna ancak gülünür. Böyle kimselere hiçbir şekilde yüz verilemez.
Bunun müze kararını cumhuriyet hükümetimiz ve ilk cumhurbaşkanımız Türkiye mareşali başkanlığındaki bir heyet vermiştir. Burada birtakım törenlere, gösterilere lüzum yoktur. Kaldı ki caminin bir bölümünde namaz vakitlerinde ezan okunuyor ve cuma namazlarında namaz kılınıyor. Buna itaat etmek zorundayız. Bizim devletimizin kararıdır. Çocuk oyuncağı değildir. Politika aracı yapılmasını doğru bulmuyorum. Tehlikelidir. Bunu karşılayacak bir gücünüzün olması lazımdır. Bu varsa bile sık sık lüzumlu lüzumsuz kullanılmaz.”
Bunun örneği dünyada var mı? Yok. Kurtuba Camii’ni kiliseye çevirdiler, ortasına bir de katedral inşa ettiler. Berbat bir şey. Şarlken’in kendisi bile beğenmemiştir. Bütün yapısını bozdular. Bugün bile halen kilise olarak devam ediyor. Biz onlara uymak zorunda değiliz. Biz İspanyol değiliz. Biz bir dünya devletiyiz. Bizim fütuhatımızda her zaman bir ölçü olmuştur, başkalarına karşı bir saygı olmuştur. Kendimizi Batı Avrupa’daki bağnaz insanlarla bir ayarda tutarak yapamayız.”
