İkta sistemi nedir? Kısaca ikta sistemi faydaları

İkta sistemi, İslam dünyasında pek çok devlet tarafından uygulanmıştır. Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu devletlerinde de uygulanan bu sistem, Osmanlı Devleti’nde ise tımar sistemi şeklinde faaliyete geçmiştir. Peki, ikta sistemi nedir? İkta sistemi faydaları nelerdir? İşte bu sistem hakkında kısaca bilgiler…

İkta sistemi nedir?

İkta sistemi, ilk kez Hz. Ömer döneminde uygulanmıştır. Geliri hizmet veya maaş karşılığı olarak devlet adamlarına ve askerlere tahsis edilen topraklara ikta adı verilmektedir. Kendisine toprak verilen ikta sahipleri, bu topraktan elde ettiği vergi gelirinin bir kısmıyla atlı asker beslerdi.

İkta sahibi, vefat ettikten sonra yerine oğlu geçebilirdi. Ancak, ikta sahibi devlet hizmetinden azledilirse iktası elinden alınırdı. Bu durum toprak mülkiyetinin devlete ait olduğunu göstermektedir.

Bu sistemin uygulandığı ilk Türk devleti Büyük Selçuklu Devleti‘dir. Askeri ikta sistemini ilk düzenleyen ise Selçuklu Devleti’nin ünlü veziri Nizamülmülk olmuştur. Nizamülmülk, ikta sistemini hem düzenlemiş hem de yaygınlaşmasını sağlamıştır.

İkta sistemi faydaları

İkta sistemi faydaları maddeler halinde şöyle:

• Bu sistem sayesinde üretimde süreklilik sağlanmıştır.
• Devlet hazinesinden para harcanmadan büyük ordular oluşturulmuştur.
• İkta sistemi sayesinde konar-göçer şeklinde yaşayanlar yerleşik hayata geçirilmiştir.
• Devlet otoritesi taşrada güçlenmiştir.
• Vergiler düzenli bir şekilde toplanmıştır.

Şunu belirtmek gerekir ki; köylülere ikta sahibini şikayet hakkı tanınmıştır. Bu şikayet haklı görülürse ikta sahibinin toprağı elinden alınmaktaydı. Ayrıca, toprağını üç yıl üst üste ekmeyen köylünün toprağı elinden alınmıştır.