İdari vesayet nedir? İdari vesayetin özellikleri nelerdir?

İdari vesayet nedir?

İdari vesayet, merkezi yönetimin yerel idareler üzerindeki denetimidir. Bir başka şekilde ifade etmek gerekirse, merkezi yönetimin, idarenin bütünlüğü ilkesi gereğince yerinden yönetim kuruluşlarının işlemlerini denetlemesidir. Olağan değil istisnai ve sınırlı bir yetkidir. Bu yetkinin kullanımı kanunlarla özel olarak belirlenmiş ve hukuka uygunlukla sınırlandırılmıştır.

İdari vesayetin özellikleri

İdari vesayetin özellikleri kısaca ve maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

• İdari vesayet, yerinden yönetim kuruluşlarının karar ve uygulamalarını sadece hukukilik bakımından denetleyen sınırlı bir kontroldür. Yerindelik denetimini içermez.
• Bu denetim yerinden yönetim kuruluşlarının organ ya da görevlilerinin seçimi, atanmaları, görevlerine son verilmesi şeklinde çıkabilir.
• Bu denetim yerinden yönetim kuruluşlarının işlemleri üzerinde onama, onamama, işlemin uygulamasını durdurma ve erteleme şeklinde çıkabilir.
• İdari vesayet makamı, yerinden yönetim kuruluşlarının işlemlerini değiştiremez ve onların yerine geçip karar alamaz.
• İdari vesayet makamı, yerinden yönetim kuruluşlarına emir ve talimat veremez.
• Farklı tüzel kişilikler arasında uygulanmaktadır.
• Yalnızca kanunda açıkça gösterilen esas ve usuller çerçevesinde kullanılabilir.

İdari vesayet denetiminin hukukilik ile sınırlı olmasının bir istisnası vardır. Köy muhtarının köylü faydasına olmayan kararlarını kaymakam bozabilir. Ancak, bu bozulan karar yerine kaymakam kendiliğinden karar veremez. Karar, yine köylü tarafından verilir.

Örneğin, büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasındaki ilişki idari vesayet ilişkisidir. Bunun dışında İçişleri Bakanı’nın, görevleri ile ilgili bir suç nedeniyle hakkında soruşturma ve kovuşturma açılan yerel yönetim organlarının üyelerini, geçici bir tedbir olarak görevden uzaklaştırması da idari vesayet yetkisine bir örnektir.