Merkantilizm nedir, ne demek? Kısaca özet bilgi

Merkantilizm, 1500 ila 1800 yılları arasında Avrupa’da uygulama alanı bulmuş bir ekonomik doktrindir. Bu düşünce sisteminde, bir ülkenin sahip olduğu gerçek zenginliğin altın, gümüş gibi değerli madenler olduğu savunulmaktadır. Uluslararası alanda güçlü olmanın yolu dış ticaret dengesinin pozitif olması, yani değerli madenlere sahip olmaktan geçmektedir.

Merkantilizmin ortaya çıkmasında çeşitli nedenler etkili olmuştur. Bunları temel olarak üç maddede özetleyebiliriz:

• Feodalitenin yıkılmasından sonra güçlü merkezi devletler kuruldu. Bu merkezi devletler, eskisinden farklı olarak sürekli ve profesyonel ordu kurdular. Ancak, bu orduları finanse etmek için hazinenin doldurulması gerekiyordu. Bunun yolu da dış ticaret dengesinde fazla vermekten geçiyordu.

• Yeni buluşlar ve yeni ticaret yollarının keşfedilmesiyle birlikte uluslararası ticaretin gelişmesi

• Rönesans‘ın ardından Avrupa’da özgür düşünce ortamının oluşması.

Merkantilizmin temel özellikleri

Merkantilizmin temel özelliklerini maddeler halinde şöyle sıralayabiliriz:

• Bir ülkenin zenginleşmesinin yolu kıymetli madenlere sahip olmasından geçmektedir. Bu sebeple zenginleşmek isteyen ülkeler, bu kıymetli madenlerin girişini artırmalıdır.

• İhracat ithalattan fazla olmalıdır. Böylece, ülkenin dış ticaret dengesi fazla verecek.

• Dış ticaret fazlası verebilmek için ihracat özendirilmelidir. Merkantilistler hammadde ihracatını değil, mamul ihracatını benimsemişlerdir. Bu şekilde daha fazla getiri elde edilmesi amaçlanmıştır.

• Merkantilistler her daim üretimin tüketimden fazla olması gerektiğini savunurlar.

• Devletin ithalat yapmaması gerektiğini savunurlar. İthalata karşı çıkan merkantilistler, uluslararası ticarette korumacı politikalar izlemişlerdir.

• Uluslararası ticarette korumacı politikalar izlemelerine karşın, iç ticarette serbestlikten yana olmuşlardır.

• Devletin aktif bir şekilde ekonomiye müdahale etmesi gerektiğini savunmuşlardır. Bu politika ise ihracatı tevşik edici, ithalatı kısıtlayıcı şekilde olacaktır.

Merkantilizm, Avrupa’da çeşitli isimler altında uygulanmıştır. Bunlar şöyle:

• Fransa’da Colbertizm

• İngiltere’de İngiliz Merkantilizmi

• İspanya’da Külçecilik

• Almanya ve Avusturya’da Kameralizm

Osmanlı Devleti, merkantilist politikalardan olumsuz etkilenmiştir. Osmanlı Devleti’nden hammadde alan Avrupalı devletler, bu hammaddeleri işledikten sonra mamul olarak Osmanlı Devleti’ne satmışlardır.